E-Ticaret Mevzuatı Kapsamında Önemli Değişiklikler

Giriş

7 Temmuz 2022 tarihli ve 31889 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu”) ile 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da (“Kanun”) önemli birçok değişiklik yapılmış ve yeni düzenlemeler getirilmişti. Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik’in (“Yönetmelik”) 29 Aralık 2022 tarihli ve 32058 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanması ile Kanun’un uygulama usul ve esaslarına yönelik en kapsamlı ikincil düzenleme yürürlüğe girmiş oldu.

Yönetmelik kapsamında elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı (“ETAHS”) ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların (“ETHS”), bazıları işlem hacim ve sayılarına göre belirlenmiş eşiklere göre getirilen bazılarıysa tamamı için öngörülmüş; bilgi doğrulama ve veri paylaşım yükümlülükleri, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlalleri ve hukuka aykırı içerikle mücadeleye ilişkin usuller, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcı arasında imzalanacak aracılık sözleşmesine ilişkin kurallar ve reklam ile indirimlerin kapsamı gibi hususlar düzenlenmektedir. İşbu not kapsamında, Yönetmelik ile getirilen bu başlıca yeniliklere yer verilecektir.

Veri kullanımı ve paylaşımı, dahili iletişim sisteminin kurulması ve kullanılması, aracılık sözleşmesi hükümlerinin geçerliliği ile ilgili olan ve yürürlük tarihi aşağıda ayrıca gösterilecek bazı hükümler istisna olmak üzere; Yönetmelik ile getirilen hükümlerin tamamı 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak, özellikle belirtmek gerekir ki, dahili iletişim sisteminin kullanılmasını öngören işlemler bakımından, bu sistemin kullanılmasına ilişkin yükümlülükler 1 Temmuz 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak, bu tarihe kadar “elektronik posta gibi teknik araçlar” aracılığıyla bu işlemler gerçekleştirilebilecektir.

Bilgi Doğrulama ve Veri Paylaşımının Kapsamı Detaylandırıldı

• ETAHS, ETHS’nin tanıtıcı bilgilerini, ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden veya bu mümkün değilse ETHS’den temin edilen belgeler ile doğrulamakla yükümlü olacak olup bu doğrulama her takvim yılının ilk üç ayı içinde gerçekleştirilecektir.

• ETHS tarafından paylaşılan bilgileri doğrulama yükümlülükleri, 1 Ocak 2023 tarihinden önce aracılık hizmeti sunulan ETHS’ler bakımından, 1 Ocak 2024 tarihine kadar yerine getirilebilecektir.

• Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde olan ETAHS’nin (“Orta Ölçekli ETAHS”), bir takvim yılındaki net işlem hacmi otuz milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ve orta ölçekli ETAHS’ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETAHS’nin (“Büyük Ölçekli ETAHS”) ve bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ve orta ve büyük ölçekli ETAHS’ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETAHS’nin (“Çok Büyük Ölçekli ETAHS”), ETHS ile etkin ve bedelsiz şekilde paylaşması gereken veriler aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

• ETHS tarafından satışa sunulan ürünlerin satış ve iade verileri, özellikleri, açıklamaları ve görselleri; bu ürünlere ilişkin soru, cevap ve değerlendirmeleri;

• Orta Ölçekli, Büyük Ölçekli veya Çok Büyük Ölçekli ETAHS tarafından elde ediliyor olması halinde; dönemsel, özel gün, kategori ve ürün bazlı en çok tercih edilen ürün verileri, alıcıların cinsiyet, yaş grubu, il ve ilçe dağılımı ile satın alma gün ve saat verileri,

• ETHS’nin performansına ilişkin değerlendirme puanı,

• Orta Ölçekli, Büyük Ölçekli ve Çok Büyük Ölçekli ETAHS tarafından ETHS’nin ürünü için verilen ve elektronik ticaret pazar yerinde yer alan ürünleri ayırt etmeye yarayan tekilleştirilmiş numara.

• Yukarıdaki veriler, kaynak verinin ilk olarak oluşturulduğu elektronik ticaret pazar yerinin unvan veya markasına yer verilerek yayımlanabilecektir.

• ETHS’nin veriye erişim ve veri taşıma talepleri, Orta Ölçekli, Büyük Ölçekli ve Çok Büyük Ölçekli ETAHS tarafından on beş gün içinde ve bilgileri anonimleştirilerek karşılanacaktır.

• Veri paylaşımına ilişkin hükümler, 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumlulukla İlgili Düzenlemeler Yapıldı

• Fikri ve sınai mülkiyet hakkına ilişkin, hak sahipleri tarafından yapılacak şikâyet için aşağıdaki bilgi ve belgeler aranacaktır;

• Hak sahipliğini gösterir tescil belgesi, bandrol formu veya faaliyet belgesi,

• Şikâyette bulunana ait çeşitli bilgiler,

• Şikâyete konu ürünü gösterir internet adresi,

• İhlale ilişkin gerekçe ve deliller,

• Sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda sorumluluğun üstlenilmesine ilişkin beyan.

• ETHS’nin, fikri ve sınai hak ihlali şikâyetine itirazı için aşağıdaki bilgi ve belgeler aranacaktır:

• İtirazda bulunana ait çeşitli bilgiler,

• İtiraza ilişkin gerekçe, belge ve deliller,

• Ürünün orijinal olduğunu ispatlamaya elverişli fatura veya fatura yerine geçen belgeler, kendisinden başlayarak geriye doğru fikri ve sınai mülkiyet hakkı sahibini veya hak sahibinin verdiği yetkiyle ürünü piyasaya sunmuş kişileri gösterir sözleşme, sair belge ve deliller,

• Başvuru sahibinin, itiraz başvurusu kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyanı.

• ETAHS’nin, hukuka aykırı olduğundan haberdar olduğu içeriği yayımdan kaldırması ve hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına derhal bildirmesi gereken süre için Kanun’da “gecikmeksizin” ifadesi tercih edilmişken, Yönetmelik ile bu süre “kırk sekiz saat” olarak belirlenmiştir.

• Orta Ölçekli, Büyük Ölçekli ve Çok Büyük Ölçekli ETAHS, ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili:

• Kanun’a,

• 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a,

• 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na,

• 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na,

• 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na ve

bunların ikincil düzenlemelerine aykırı hususları tespit etmek amacıyla yıllık inceleme yapacak ve bunları T.C. Ticaret Bakanlığına (“Bakanlık”) sunacaktır.

Aracılık Sözleşmesinin Yapılmasına ve Değiştirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Belirlendi

• Değişiklik Kanunu ve Yönetmelik ile getirilen birçok yükümlülük ve tarafların üzerinde anlaşması öngörülen çeşitli hususlar aracılık sözleşmesinde yer alması gereken asgari unsurlar olarak belirlenmiştir.

• ETAHS tarafından daha uzun bir süre belirlenmemiş olması durumunda sözleşme değişiklikleri bildirim tarihinden itibaren on beş günlük sürenin sonunda uygulamaya konulacaktır.

• Bu süre, ETHS tarafından teknik geliştirme yapılmasını gerektiren haller ile komisyon oranlarının ve diğer hizmet bedellerinin artırılması, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması, ETHS’ye yeni cezai şart getirilmesi, hak ve menfaat dengesinin ETHS aleyhine bozulması gibi sonuçlar doğuran hallerde otuz gün olacaktır.

• ETHS, otuz günlük sürenin sonunda uygulamaya konulacak sözleşme değişikliklerinde, bu sürenin sona ermesinden önce dâhili iletişim sistemi üzerinden bildirimde bulunarak aracılık sözleşmesini tazminatsız feshedebilecektir.

• ETAHS, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’lerle her türlü iletişimi sağlamak ve ETHS tarafından yapılan başvuruları elektronik ortamda kolay ve ücretsiz şekilde almak amacıyla dâhili iletişim sistemi kuracaktır. Bakanlık, dahili iletişim sistemine erişim sağlayabilecektir.

• 1 Ocak 2023 tarihinden önce yapılan aracılık sözleşmelerinin bu Yönetmelik’e uygun hale getirilmeyen hükümleri, 1 Temmuz 2023’e kadar geçerli olacaktır. Ayrıca, dahili iletişim sisteminin kullanılmasına ilişkin hükümler de 1 Temmuz 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe gireceğinden, aracılık sözleşmesinin değiştirilmesine ilişkin bildirimler ve diğer ilgili işlemler e-posta veya diğer teknik araçlarla yapılabilecektir.

Reklam ve İndirimler Hakkında Düzenlemeler

Değişiklik Kanunu ile, reklam ve indirim için ayrılabilecek bütçeler üzerinde ciddi sınırlamalar getirilmişti. Yönetmelik ile, reklam ve indirim kavramlarının kapsamına nelerin gireceği başta olmak üzere konuyla ilgili çeşitli hususlarda yeni düzenlemeler getirilmiştir.

• Aşağıdaki nitelikleri taşıyan tanıtım ve pazarlama iletişimleri, Yönetmelik’in uygulanmasında reklam kabul edilecektir:

• Yazılı, işitsel ve görsel medya, dijital mecra, sosyal medya veya açık ya da kapalı alanlarda veya tanınmış kişi gibi iletişime elverişli her türlü araç kullanılarak yapılan;

• Mal ve hizmetlerin çevrim içi veya çevrim dışı mecralarda tanıtılması, görünürlüğünün artırılması ya da erişiminin kolaylaştırılması,

• Alıcıların satın alma veya kiralama kararlarının etkilenmesi, ve

• Söz konusu mal ve hizmetlere erişimin kolaylaştırılması amacıyla gerçek veya tüzel kişilere doğrudan ya da dolaylı ekonomik menfaat sağlanması gibi sponsorluk faaliyetleri.

• ETAHS’nin, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’lere veya üçüncü kişilere, kendi lehine sonuç doğuracak şekilde reklam yaptırmak suretiyle reklam bütçesini aşması durumunda, ETAHS tarafından Bakanlığı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle reklam harcaması yapıldığı kabul edilecektir.

• ETAHS, reklam harcamalarını tek düzen hesap planında “Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri” ana hesabının altında “Reklam Giderleri” hesabını kullanarak muhasebeleştirecektir.

• Bir takvim yılına ilişkin reklam bütçesinin kullanılmayan kısmı izleyen dönemlere veya yıllara devredilemeyecektir.

• ETAHS’nin alıcı ve ETHS’ler, ETHS’nin ise alıcılar adına katlandığı maliyetler, bunlara sağlanan promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânlar ile diğer ekonomik menfaatler indirim bütçesinden düşülecektir.

Bakanlığa Yapılan Bildirimler, Denetim Yetkisi ve Lisanslama

• Orta Ölçekli, Büyük Ölçekli ve Çok Büyük Ölçekli ETAHS ile bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı on milyon adedin üzerinde olan ETHS; bağımsız denetim kuruluşuna denetim yaptırarak hazırlatması gereken denetim raporunu her yıl Nisan ayında Bakanlığa gönderecektir.

• Bakanlığa yapılan lisans alma ve yenileme başvurusu, Bakanlık tarafından on beş gün içinde sonuçlandırılacaktır.

• ETAHS, kamu kurum ve kuruluşlarının kendisiyle doğrudan iletişim kurmasına imkân sağlayacak en az bir gerçek veya tüzel kişiyi irtibat noktası olarak belirleyip bu kişinin iletişim bilgilerini Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) üzerinden Bakanlığa bildirecektir.

Sonuç

Genel bir not olarak belirtmek gerekir ki, Değişiklik Kanunu ile Kanun seviyesinde oldukça detaylı düzenlemeler getirilmişti. Öte yandan, detaylı olarak düzenlenmesi ikincil mevzuata bırakılmış çeşitli hususlar da mevcuttu. Bu kapsamda Yönetmelik, hem yeni yükümlülükler getirirken hem de Kanun’un nasıl uygulanması gerektiğine yönelik bazı soru işaretlerini gidermiş oldu. Kanun ve Yönetmelik ile birçok yeni yükümlülük altına giren ilgililerin, 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girmiş olan hükümler ile daha sonra yürürlüğe girecek Kanun ve Yönetmelik hükümlerine uyum sağlamak için gerekli hazırlıkları bir an önce yapması faydalı olacaktır.

Saygılarımızla,

Vardar Şanlı

İşbu not, 29 Aralık 2022 tarihine kadar gerçekleşmiş mevzuat gelişmeleri ışığında ve yalnızca genel bir bilgilendirme yapmak amacıyla hazırlanmış olup tanıtım/reklam amacı taşımamaktadır ve herhangi bir durum özelinde bir hukuki görüş içermemektedir.